شاید باورتان نشود اما بی کرومات سدیم نمکی است که ۲۰ برابر بیشتر از نمک پتاسیم در آب حل می شود. بی کرومات سدیم یک ترکیب شیمیایی است که برای جلوگیری از خوردگی در صنایع مختلفی مانند تولید رنگ، فلزات و … مورد استفاده قرار می گیرد. جالب است بدانید این ترکیب به تنهایی بسیار خورنده بوده و در زمان کار کردن با آن باید بسیار احتیاط کرد. در این مقاله علاوه بر چیستی بی کرومات سدیم به توضیح کاربردهای آن در صنایع گوناگون خواهیم پرداخت.

بی کرومات سدیم چیست؟

سدیم بی کرومات که به نام دی کرومات سدیم نیز شناخته می شود، نمک سدیمی است که حدود 20 برابر بیشتر از نمک پتاسیم در آب حل می شود. بی کرومات سدیم ترکیبی نارنجی تا قرمز رنگ است که در زمان گرم شدن می تواند بخارهای سمی کروم از خود تولید کند. ماهیت این ماده شیمیایی بسیار خورنده بوده و از آن به عنوان یک عامل اکسیدکننده قوی استفاده می شود. فرمول این ترکیب معدنی و کریستالی Na2Cr2O7 می باشد.

از این ترکیب برای تولید برخی از ترکیبات کروم استفاده شده و در بعضی صنایع مانند فلزات، تولید رنگ ها، نگهدارنده های چوب و … به عنوان بازدارنده خوردگی به کار برده می شود. در مقیاس بزرگ، دی کرومات سدیم از سنگ معدن هایی که حاوی اکسیدهای کروم (III) هستند به دست می آید. مراحل تولید این ترکیب عبارتند از:

1.  ذوب سنگ معدن با پایه ای مانند کربنات سدیم 
2. حفظ دما در حدود 1000 درجه سانتی گراد 
3.  دو مرحله فوق در حضور هوایی که منبع اکسیژن است، انجام می شود.

این مراحل، کروم را حل می کند و اجازه می دهد از آن، آب داغ استخراج شود. با استفاده از فرآیند کریستالیزاسیون، دی کرومات به صورت دی هیدرات به دست آمده و در نهایت به ترکیب مدنظرمان از بی کرومات سدیم رسیده ایم. 

بی کرومات سدیم چه کاربردهایی دارد؟

بی کرومات سدیم علاوه بر کمک به تولید سایر محصولات کروم، در تولید مواد زیر کاربرد دارد.

• پوشش فلزی: این ترکیب می تواند تمیز کردن سطوح مختلف فلزی را راحت تر کند. 
• محصولات ارگانیک: از این ماده می توان برای تولید ویتامین K و موم استفاده کرد. کاربرد این ترکیب در اکسیدکنندگی آن است.
• رنگدانه ها: با استفاده از ترکیب آن می توان رنگ هایی تولید کرد که در برابر نور پایدار هستند. 
• سرامیک: می توان برای تولید لعاب سرامیکی و شیشه های رنگی از آن استفاده کرد.

تاثیرات استفاده از بی کرومات سدیم بر سلامتی

اثرات کوتاه مدتی که ممکن است بلافاصله یا اندکی پس از قرار گرفتن در معرض دی کرومات سدیم رخ دهد عبارتند از:

• تماس پوست با این ترکیب شیمیایی می تواند باعث تحریک و سوزش پوست و چشم شود.
• استنشاق دی کرومات سدیم می تواند ریه ها، بینی و گلو را تحریک کرده و باعث سرفه، خس خس سینه یا تنگی نفس شود.

همچنین اثرات بلند مدت قرار گرفتن در معرض این ترکیب که می تواند ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد عبارتند از:

• خطر سرطان: دی کرومات سدیم یک ماده سرطان زا برای انسان است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ترکیبات کروم شش ظرفیتی یا کروم VI، باعث ایجاد سرطان ریه در انسان می شوند. همچنین نشان داده شده است که دی کرومات سدیم باعث سرطان ریه در حیوانات می شود. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که هیچ سطح امنی برای قرار گرفتن در معرض مواد سرطان زا وجود ندارد.
• خطر تولید مثل: توجه داشته باشید ترکیبات کروم شش ظرفیتی، تراتوژن هستند و ممکن است باعث آسیب های تولید مثلی مانند کاهش باروری و تداخل با چرخه های قاعدگی شوند. با دی کرومات سدیم باید بسیار با احتیاط رفتار کرد.

کنترل های لازم در زمان کار کردن با بی کرومات سدیم

اقدامات کنترلی پیشنهادی ما عبارتند از: 

1. محصور کردن فرآیندهای شیمیایی 
2. استفاده از تهویه محلی 
3. تهویه عمومی هم می تواند مفید باشد.

روش های کاری زیر نیز توصیه می شود:

• ظروف فرآیند را برچسب بزنید.
• کارکنان را از خطرات کار کردن با بی کرومات سدیم آشنا کنید.
• غلظت مواد شیمیایی موجود در هوا را کنترل کنید.
• اگر میزان غلظت ‌ها از مقدار توصیه‌ شده فراتر رفت، از کنترل‌ های مهندسی استفاده کنید.
• فواره های شستشوی چشم و دوش اضطراری تهیه کنید.
• در صورت تماس پوست با مواد خطرناک، پوست را شستشو دهید یا دوش بگیرید.
• همیشه در پایان شیفت کاری دست و صورتتان را بشویید.
• در صورت آلوده شدن لباس، آن را با لباسی جدید و تمیز عوض کنید.
• لباس های آلوده را به خانه نبرید.
• برای شستن لباس های آلوده آموزش های ویژه را ببینید.
• دقت کنید در مناطقی که مواد شیمیایی در حال جابجایی، پردازش یا نگهداری هستند، غذا نخورید و سیگار نکشید.
• قبل از خوردن غذا، سیگار کشیدن، نوشیدن و استفاده از لوازم آرایشی دست ها را با دقت بشویید. 
• از جاروبرقی برای کاهش گرد و غبار در حین تمیز کردن استفاده کنید. 
• هنگام جاروبرقی از فیلتر هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA) استفاده کنید. دقت کنید هرگز از جاروبرقی استاندارد فروشگاهی استفاده نکنید.

خرید بی کرومات سدیم

برای خرید انواع مواد شیمیایی نظیر بی کرومات سدیم با کیفیتی جهانی و قیمتی معقول می توانید به سایت ما مراجعه کنید. هیدروشیمی معتبرترین عرضه کننده و وارد کننده مواد شیمیایی در کشور است که با کمک مجرب ترین متخصصان و با سابقه ی مدیریت چهل ساله توانسته انواع مواد شیمیایی همچون اکسید کروم، اکسید آلومینیوم، سیلیکون کارباید، انواع کلرید کبالت، سیلیس، زئولیت، سولفات کبالت و …. را با بهترین قیمت و کیفیت در اختیار مشتریان قرار دهد و رضایت آن ها را جلب نماید.