در سال‌های اخیر، تغییرات قابل توجهی در سبک زندگی افراد به وجود آمده که می‌تواند سلامت را به خطر اندازد؛ عواملی مانند سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامتعادل و کمبود فعالیت بدنی، خطر بروز بیماری‌های مزمن مختلفی همچون سرطان، دیابت، چاقی و اختلالات قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد.

آزمایش چکاپ یکی از ابزارهای مهم در مراقبت‌های پیشگیرانه سلامت به شمار می‌رود و نقشی کلیدی در تشخیص زودهنگام بیماری‌های جدی همچون سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی ایفا می‌کند. این آزمایشات می‌توانند حتی قبل از بروز علائم بیماری، وجود مشکلات را در مراحل اولیه و قابل درمان شناسایی کنند. از آنجا که ۵۰ سالگی دوران مهمی است و همچنان در این دوره نیز می‌توان از بسیاری از بیماری‌های سالمندی از جمله اختلال شناختی در سالمندان جلوگیری کرد، ضروری است که افراد در این سنین به منظور حفظ و ارتقای کیفیت زندگی، تحت بررسی‌های منظم قرار گیرند و برای انجام آزمایش های ضروری بعد از ۵۰ سالگی اقدام کنند.

با نتایج حاصل از آزمایش های ضروری بعد از ۵۰ سالگی، پزشک می‌تواند برای بهبود وضعیت سلامت شما برنامه‌ریزی کند. به عنوان نمونه، آزمایش‌های معمول کلسترول می‌توانند نشان‌دهنده‌ی افزایش ریسک بیماری قلبی باشند و به شما این فرصت را می‌دهند که با تغییرات در سبک زندگی از وقوع مشکلات جدی جلوگیری کنید.

1-کلسترول خون

آزمایش کلسترول خون به منظور اندازه‌گیری چهار نوع چربی موجود در خون انجام می‌شود و شامل کل کلسترول، کلسترول LDL، کلسترول HDL و تری‌گلیسیرید است. در این میان، کلسترول LDL به عنوان نوع مضر شناخته می‌شود؛ چراکه سطح بالای آن می‌تواند خطراتی مانند سکته قلبی، سکته مغزی و سخت شدن دیواره‌های شریان‌ها را افزایش دهد.

2-ماموگرافی

ماموگرافی یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه است. البته در مورد فاصله زمانی مناسب برای انجام این آزمایش اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. با این حال، توصیه می‌شود که زنان بین ۵۰ تا ۷۴ سال هر دو سال یک بار این آزمایش را انجام دهند، در حالی که برخی از مراکز تخصصی سرطان پیشنهاد می‌کنند زنانی که بالای ۴۰ سال سن دارند، سالانه ماموگرافی داشته باشند. بهتر است با پزشک خود در مورد برنامه مناسب مشورت کنید تا بر اساس سابقه خانوادگی و دیگر عوامل مؤثر، بهترین فواصل زمانی را برای انجام ماموگرافی مشخص کنید.

3-فشار خون

یکی از آزمایش های ضروری بعد از ۵۰ سالگی، اندازه‌گیری فشار خون است. فشار خون بالا می‌تواند بدون علائم مشخص، به مشکلاتی جدی مانند حمله قلبی، سکته مغزی، اختلالات بینایی و نارسایی کلیوی منجر شود. به همین دلیل، حتی اگر نشانه‌ای از بالا بودن فشار خون ندارید، توصیه می‌شود فشار خون خود را مرتب بررسی کنید. در صورتی که فشار خون شما کمتر از 80/120 باشد، بررسی سالانه معمولا کافی است. اما اگر از این مقدار بیشتر باشد، پزشک ممکن است توصیه کند فشار خون خود را در فواصل کوتاه‌تری تحت نظر بگیرید.

به نقل از ageuk.org.uk :

فشار خون نیرویی است که خون شما به دیواره رگ های شما وارد می کند. علائم شایع فشار خون پایین عبارتند از حالت تهوع و سرگیجه. فشار خون بالا، با این حال، به ندرت علائم قابل توجهی دارد، اما می تواند قلب شما را ضعیف کند و به دیواره رگ های شما آسیب برساند و خطر بیماری قلبی، سکته و بیماری کلیوی را افزایش دهد.

4-قند خون

پزشکان توصیه می‌کنند که همه افراد بالای ۴۵ سال باید سطح قند یا گلوکز خون خود را به طور منظم بررسی کنند. این آزمایش برای شناسایی دیابت و جلوگیری از عوارض احتمالی آن، اهمیت دارد. در صورت تجربه علائمی همچون کاهش وزن ناگهانی و تشنگی مفرط، انجام آزمایش قند خون ضروری است، زیرا این علائم می‌تواند نشان‌دهنده افزایش قند خون باشد.

5-آزمایش آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA)

یکی از آزمایش های ضروری بعد از ۵۰ سالگی برای آقایان، آزمایش آنتی‌ژن اختصاصی پروستات است. با بالا رفتن سن، احتمال ابتلا به سرطان پروستات نیز افزایش می‌یابد. آزمایش PSA سطح پروتئینی که توسط غده پروستات تولید می‌شود را در خون اندازه‌گیری می‌کند. بالا بودن PSA ممکن است نشانه‌ای از سرطان پروستات یا دیگر مشکلات مرتبط با پروستات باشد. مردان بالای ۵۰ سال بیشتر در معرض این خطر قرار دارند و بهتر است برای بررسی و پیشگیری، این آزمایش را به صورت منظم انجام دهند.

6-پوکی استخوان

با افزایش سن، خطر شکستگی استخوان‌ها و کندتر شدن روند بهبودی این آسیب‌ها افزایش می‌یابد. شکستگی‌هایی در نواحی گردن استخوان ران، ستون مهره‌ها و مچ دست می‌تواند منجر به درد شدید، کاهش توانایی حرکتی و بدشکلی‌های استخوانی در سالمندان شود. این آسیب‌ها اغلب به بی‌حرکتی طولانی‌مدت منجر شده و سبب از دست رفتن استقلال فرد و نیاز به مراقبت‌های بلندمدت می‌شوند.

آزمایش دانسیتومتری روشی موثر برای تشخیص پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان است. یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای سنجش تراکم استخوان استفاده از دستگاه DXA است که تراکم استخوانی ناحیه گردن استخوان ران و ستون مهره‌ها را با انرژی کم اندازه‌گیری می‌کند.

7-آزمایش تیروئید

یکی دیگر از آزمایش های ضروری بعد از ۵۰ سالگی، آزمایش تیروئید است. اختلالات تیروئیدی معمولا بر میزان هورمون‌های تولید شده توسط غده تیروئید تاثیر می‌گذارند و در عین حال، سرطان تیروئید معمولا بر تولید این هورمون‌ها تاثیری ندارد.

8-آزمایش سرطان دهانه رحم

بر اساس توصیه‌های گروه ویژه خدمات پیشگیرانه وزارت بهداشت، زنان بین ۲۱ تا ۶۵ سال باید هر سه سال یک‌بار آزمایش پاپ اسمیر انجام دهند. از سن ۳۰ سال به بعد، می‌توان این غربالگری را به فواصل پنج سال انجام داد؛ در این حالت، آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) به ‌صورت جداگانه یا ترکیبی از پاپ اسمیر و HPV توصیه می‌شود، در صورتی که نتایج آزمایش اولیه منفی باشد. در صورتی که ریسک ابتلا به سرطان برای شما بیشتر است، ممکن است نیاز باشد که در فواصل کوتاه‌تری این آزمایش را انجام دهید.

9-آزمایش عملکرد کلیه

آزمایش عملکرد کلیه برای افرادی که به دیابت و فشار خون بالا مبتلا هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا این شرایط می‌توانند به بیماری‌های کلیوی جدی منجر شوند. بنابراین، این آزمایش نیز جزو آزمایش های ضروری بعد از ۵۰ سالگی محسوب می‌شود.

جمع‌بندی

پس از رسیدن به 50 سالگی، انجام معاینات و آزمایش‌های منظم برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌های مزمن ضروری است. آزمایش های ضروری بعد از ۵۰ سالگی شامل بررسی سطح کلسترول، قند خون، فشار خون، عملکرد کلیه و… است که می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری‌های خطرناکی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و سرطان‌ها کمک کند. همچنین، انجام ماموگرافی برای زنان و آزمایش PSA برای مردان، به منظور شناسایی سرطان سینه و پروستات، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. غربالگری سرطان روده بزرگ و انجام آزمایش‌های بینایی و تیروئید نیز توصیه می‌شود. با توجه به این که شرایط جسمانی هر فرد متفاوت است، مشاوره با پزشک برای تعیین نیاز به آزمایش‌های خاص و زمان‌بندی مناسب آن‌ها بسیار مهم است.