محمود طغرایی در گفت‌وگو با ایسنا با اعلام این خبر اظهار کرد: روستای سنگان از توابع دهستان آستانه و در ۲۳ کیلومتری شمال غرب رشتخوار و در مرکز ارگ سنگان قرار گرفته است.

وی در مورد تاریخچه و وجه تسمیه این اثر افزود: با توجه به سبک معماری، شواهد و قراین تاریخی احتمالاً این بنای تاریخی در دوره صفویه بنا شده و با توجه به قرار گرفتن آب انبار در مرکز ارگ سنگان، این آب انبار به آب انبار ارگ یا آب انبار سنگان معروف است.

مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی اداره‌کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در خصوص سوابق پژوهشی اثر از جمله شناسایی، بررسی، گمانه‌زنی و حفاری اثر بیان کرد: بر اساس تحقیقات به عمل آمده در زمستان ۱۳۹۰ از سوی میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی، شهرستان رشتخوار مورد بررسی باستان‌شناختی و سپس مورد شناسایی قرار گرفت.

طغرایی تصریح کرد: بخش اول شامل سردر ورودی و پله‌ است و بخش دوم نیز شامل مخزن آب انبار است که حدود ۲۰ متر طول و ۸ متر عرض دارد. عمق مخزن به دلیل مسدود بودن دیواره‌ها غیر قابل اندازه‌گیری است، اما به گفته ساکنان روستا حدود ۸ متر عمق داشته که ۶.۵ متر آن در عمق زمین ایجاد شده است. همچنین‌ مخزن به صورت دو سالن مستطیلی شکل است که سقف آن بر روی ۶ ستون قرار دارد که فاصله میان هر ستون حدود ۴.۹۰ سانتیمتر است. سقف آن از نوع تاق آهنگ است که در حال حاضر پشت‌بام آن کاملاً مسطح شده و حدود یک متر از سطح حیاط مسجد فاطمیه ارتفاع دارد.

وی یادآور شد: ساکنان سنگان تا اوایل انقلاب از این آب انبار استفاده می‌کردند، اما بعد از لوله‌کشی آب شرب در سنگان به مرور این آب انبار غیرقابل استفاده و به دلیل ساخت و سازهای اطراف آن دچار تخریب جدی شده بود، به‌ طوری که بخشی از سر در تخریب شده بود در سال ۱۳۹۶ با مشارکت میراث فرهنگی شهرستان و دهیاری روستای سنگان به صورت کامل مرمت و بازسازی شد. همچنین دیواره‌ها و سقف پاشیر  نیز در سال ۱۳۹۵ توسط میراث فرهنگی شهرستان به صورت کامل مرمت و بازسازی شد.

مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی اداره‌کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: این آب انبار در ۳۰ متری شمال غرب مسجد جامع ارگ و ۲۵ متری جنوب غربی حمام عیسی‌خان واقع شده و احتمالاً تاریخ ساختش همزمان با ساخت ارگ، مسجد و حمام بوده است. با توجه به تحقیقات میدانی، آب انبار به دستور عیسی‌خان ساخته شده بود.

طغرایی عنوان کرد: مصالح استفاده شده در آن شامل قلوه سنگ، آجر، ملات آهک و ساروچ است، همچنین آب مورد نیاز این آب انبار از رودخانه کال سالار و از سمت شمال شرقی مخزن تأمین می‌شده است. ویژگی بارزی که آب انبار سنگان را از بناهای اطراف مجزا می‌سازد، سبک معماری و قدمت آن  در دوره صفوی است.

وی در خصوص نوع بهره‌برداری قبلی و فعلی اثر گفت: این بنای تاریخی به صورت عام‌المنفعه و در ابتدا جهت تأمین آب مورد نیاز اهالی سنگان ساخته شده بود، اما در حال حاضر با توجه به عدم استفاده از آن و همچنین فعال بودن کارگاه‌های فرت‌بافی در سنگان و برنامه‌ریزی، مرمت و بازسازی آن مقرر شد این بنا در آینده به موزه فرت‌بافی تبدیل شود.

منبع: ايسنا