روز هشتم مرداد، روز بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی از چهره‌های درخشان ایران زمین است که با زنده کردن اندیشه و فلسفه ایران باستان و بنیان نهادن فلسفه اشراق، نام خود را بر تارک این سرزمین برای همیشه ماندگار کرد. فلسفه پارسیان سرلوحه و فصل اول کتاب فرهنک ملی ایران باستان بود که سهروردی توانست در قالب کالبد “حکمه الاشراق” روح تازه‌ای به آن ببخشد.

مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ۸ مرداد برابر با ۲۹ ژوئیه را روز بزرگداشت فیلسوف بزرگ، سهروردی اعلام کرد،‌ شهاب‌الدین سهروردی، ملقب به شیخ اشراق‌(۵۴۹–۵۸۷ ق) فیلسوف نامدار ایرانی، اهل شهر سهرورد شهرستان خدابنده استان زنجان است.

مقام و جایگاه شیخ اشراق تا آنجاست که ملاصدرای شیرازی از او به عنوان “رییس مکتب مشرقیون” واحیاکننده اصول فلسفی عقاید حکیمان ایران در مورد منشا نور و ظلمت یاد کرده است. شیخ شهاب الدین ابوالفتوح یحیی سهروردی، معروف به شیخ اشراق، شهاب مقتول و شیخ مقتول، موسس حکمت اشراق و از حکمای بزرک اسلام در سال 549 هجری قمری در دهکده سهرورد از توابع زنجان به دنیا آمد.

مرتضی مزگی‌نژاد، استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه بیرجند در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در میان همه آثار و تالیف های شهاب الدین یحیی سهروردی کتاب “حکمت الاشراق” بزرگترین و مهم ترین اثر وی به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: از آنجا که حکمت شرقیان یعنی فلسفه عالی پارسیان، در دوران بعد از اسلام به مدت شش قرن دراثر توجه زیاد بیشتر عالمان اسلامی به فرهنک سامی در بوته فراموشی و در سراشیب تباهی و نابودی افتاده بود، سهروردی با گردآوردن آن در این کتاب روحی تازه در تاریخ فلسفه اسلامی دمید.

وی با بیان اینکه از این رو کتاب حکمت الاشراق یگانه کتاب مفصل در فلسفه اشراقی است و باید آن را “التعلیم الاول” نامید، افزود: تاثیر فلسفه اشراق بر تکامل فلسفه در ایران و به ویژه تاثیر آن بر عرفان نظری ، شاید بیش از تمامی نظامهای دیگر فلسفی باشد.

استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه بیرجند بیان کرد: حکمت اشراق که امروزه به فلسفه اشراق شهرت یافته، فلسفه‌ای بدیع با بن‌مایه‌های افلاطونی، نوافلاطونیان، مشاء و آنچه حکمت پارسی می‌خواند، است.

مزگی‌نژاد با اشاره به توجه به هستی شناسی در حکمت اشراق، تصریح کرد: نور حقیقت، مبنای فلسفه اشراق است که نباید با نور فیزیکی یکی دانسته شود، در نگاه او نور مبدأ هستی است و تمام موجودات دنیا از نور به وجود آمده‌اند.

وی بیان کرد: اما متعصبان، نه تنها درک درستی از اندیشه وی نداشتند؛ بلکه فهم نادرست خود را دستاویزی برای اتهام معاندت افکار او با شریعت اسلام ساختند.

استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه بیرجند خاطرنشان کرد: مکتب فلسفی حکمت اشراق سهروردی خصوصیات بسیاری دارد که عقل را تنها مرجع شناخت نمی‌داند، بلکه علاوه بر تفکر و عقل، بر کشف و شهود عرفانی نیز تأکید دارد.

مزگی نژاد ادامه داد: این فیلسوف معتقد بود «وقتی خواستی قرآن بخوانی، به گونه‌ای بخوان که تو گویی فقط برای تو نازل شده نه کس دیگری» و سرانجام علمای حلب خون او را مباح شمردند.

این استاد تصریح کرد: سهروردی هیچ یک از راه‌ها را به تنهایی برای رسیدن به حقیقت کافی نمی‌دانست؛ او برهان، عرفان و قرآن و جمع اینها را درست می‌دانست.

مزگی نژاد یادآور شد: سهروردی؛ عرفان و برهان را در هم تنید و فلسفه را تنها، راهی برای بیان یافته‌های عرفانی‌اش می‌دانست.

وی بیان کرد: وی در حکمت اشراق می‌گوید: حقایق و مطالب این کتاب ابتدا از راه اندیشه برای من حاصل نیامده است، بلکه حصول آن، به طریقی دیگر بوده است. اما پس از یافتن و کشف آنها برای آن مطالب، در جستجوی برهان برآمدم؛ بدین ترتیب، با قطع نظر از آن براهین، هیچ امری نمی‌تواند مرا در آن مسائل که از راه کشف فراهم آمده به تردید اندازد.

منبع: ايسنا